Quantcast
Channel: افق های دور
Viewing all articles
Browse latest Browse all 20

سيمين دانشور و علوم سياسي

0
0

 

بعضي وقت ها پيامك­هاي تلفن همراه خبرهاي خوبي به همراه ندارند. اين از آن مواردي­ست كه من را متأثر كرد. «سيمين دانشور نويسنده و مترجم پر آوازه ايران درگذشت».  به اعتقاد من اينجا از شهرت و تاريخ زندگي او نوشتن كاري بس بيهوده و ملال آور است. اما آنچه به گمانم خالي از لطف نبود به آن اشاره كنم اين است كه كتاب "جزيره سرگرداني" ايشان براي دانشجويان و محققان علوم سياسي در ايران حرف­هايي براي گفتن دارد. آثار ايشان بسيار ارزنده و قابل ستايش است و همانطور كه گفتم تحت هيچ شرايطي من قادر نيستم در اين خصوص اظهار نظر كنم  و سخن ناگفته گاهي وقت­ها  ممكن است هزار بار از گفته با ارزش­تر بنمايد. بدين سبب شايسته ديدم بر تعبيرهايي كه از اين كتاب به گوش مي­رسد نظري هرچند اجمالي بيفكنم. برخي معتقدند جزيره سرگرداني مي­تواند ادامه سووشون باشد. كه به شمايلي از انقلاب در ايران معاصر ضربه­هايي بيدارگر زده است و آن بيان عناصر و مختصاتي از جامعه ايران در واپسين روزهاي رژيم پهلوي است كه به انقلاب سال57 منتهي شد. نويسنده­ي داستان خود از شخصيت­هاي داستان است. زني كه تلاش مي­كند دلواپسي­ها و دغدغه­هاي يك ايراني صاحب فكر و تمدن را بدون بزرگ نمايي بيان كند. به زعم من در اين داستان از منظر جامعه شناسي سياسي ميتواند فضاي جدال بين سنت و مدرن را بازگو كند مقطع حساسي از تاريخ ايران كه جامعه با كشمكشي مهم، بين جامعه­اي با مولفه­هاي سنتي و نسل جواني كه با شاخصه­هاي مدرنيته مواجهه شده است. تعاليم ديني جامعه­ي سنتي  با قرائت­هاي جديدي هم  از سنت مواجهه شده است. در درون داستان به عشق  دو جوان سليم و هستي اشاره مي­شود كه تأمل، جزئي گريزناپذير اين بخش از داستان است. همين خصيصه به اعتقاد من بر غناي داستان و توانمندي قلم نويسنده چندين برابر افزوده است از آن جهت كه ترسيم حال و هواي جامعه آن روزگار؛ عشق دو جوان با دو گرايش تا حدودي متفاوت كه هر كدام تحت تأثير روشنفكران زمان خودشان هستند. و همچنين عاريت گرفتن از آموزه­هايي مذهبي در تلفيقي از عرفان و مبارزات سياسي عمق و شگرف نگري را به اين اثر بيش از هر چيز افزون مي­كند. من تصور مي­كنم آنچه دانشور قصد دارد از راه و روش مبارزات سياسي نشان دهد بي شباهت به آن ديدگاه­هاي ماركسيست­هاي هگلي چون لوكاچ و گرامشي پيرامون راه­هاي به پيروزي رسيدن در انقلاب نيست. اينكه چطور ايدئولوژي و اساساً نفوذ و شكل­گيري آن در انگيزه­هاي انقلابي و مبارزات سياسي گروه­هاي انقلابي اثر مي­گذارد اينكه چطور افرادي ايدئولوژي انقلابي را در سطح اذهان ترويج مي­كنند و نحوه­ي تأثير گذاري اين انديشه­ها بر روند انقلاب از اساسي­ترين حرف­هاي سياسي اين اثر است. در بخش­هاي از تحليل آراء و عقايد سليم وي اشاره مي­كند كه بايد از ظرفيت­هاي موجود در جامعه نظام فكري معقول بنا نهاد. به طور كلي بايد گفت اهميت دادن به نقش ذهنيت و افكار و عقايد تأثيرگذاران و تأثير پذيران در روند مبارزات انقلابي از نكاتي مهم و قابل تأمل اين اثر اجتماعي، سياسي، عرفاني، عاشقانه و...است. در پايان بايستي اشاره كنم كه اختلافات سيمين با جلال و اينكه چگونه زني متفكر مخالف وضع موجود است با اينكه قدر و ارزش جلال را هم به خوبي مي­داند اما با مرد سالاري و قهرمان پروري هم بيزار است از نكات تكان دهنده و در عين حال جذاب اين اثر با ارزش است.


Viewing all articles
Browse latest Browse all 20

Latest Images

Trending Articles





Latest Images